Dlaczego należy wspierać rozwój motoryczny dziecka i w jaki sposób go stymulować?
Dbanie o prawidłowy rozwój dziecka często spędza rodzicom sen z powiek, dlatego kluczowe znaczenie ma posiadanie wiedzy, która pozwoli zwrócić uwagę na ewentualne nieprawidłowości i skutecznie stymulować pociechę do osiągnięcia pełnej sprawności motorycznej.
Wspieranie rozwoju dużej i małej motoryki u dziecka jest bardzo ważne dla radzenia sobie z podstawowymi codziennymi czynnościami i swobodnym przemieszczaniem się.
Warto zaznaczyć, że sprawność motoryczna dziecka jest uzależniona nie tylko od układu nerwowego małego człowieka, ale również od jego mięśni, kości i stawów. W praktyce rozwój motoryki to w dużej mierze kwestia indywidualna, uzależniona, między innymi, od otoczenia oraz predyspozycji malucha, ale istnieją określone etapy i wykaz umiejętności, które dziecko w danym wieku powinno opanować.
Co oznacza rozwój motoryczny?
Rozwój motoryczny dziecka to nic innego, jak po prostu jego rozwój ruchowy, polecający przede wszystkim na zdobyciu umiejętności sterowania własnym ciałem. Innymi słowy, rozwój motoryczny dzieci ma wpływ na ich szeroko pojętą sprawność fizyczną. Omawiając rozwój motoryki dziecka nie można zapominać o podstawowym podziale na motorykę dużą i małą.
Pojęcie motoryki dużej, jak sama nazwa wskazuje, odnosi się do ruchów, które wymagają zaangażowania całego ciała np. bieganie czy skakanie, rzut do celu, jazdę na rowerze, przemieszczanie się i pokonywanie przeszkód. Motoryka mała z kolei oznacza ruchy wykonywane przez dłonie, w związku z czym, działaniem z zakresu motoryki małej będzie chociażby pisanie, samodzielne jedzenie, nalewanie sobie wody, ubieranie się, przenoszenie rzeczy, rysowanie.
Do powyższych umiejętności dziecko potrzebuje m.in rozwoju chwytu. Motoryka mała i duża jest niezbędna dla całościowego rozwoju sprawności ruchowej dziecka.
Dzięki prawidłowo rozwiniętej motoryce, dziecko nabiera pewności siebie w późniejszych etapach życia, w wieku szkolnym daje mu poczucie sprawczości, oraz zwiększa poczucie własnej wartości.
Podstawowe etapy rozwoju motorycznego dziecka:
Rozwój motoryczny jest podzielony na konkretne etapy. Sprawność motoryczna dziecka w wieku przedszkolnym będzie się znacząco różniła od zdolności maluszka, który dopiero skończył 12 miesięcy. Warto jednak wiedzieć, jakie podstawowe umiejętności powinno zdobyć dziecko w konkretnym wieku, żeby móc wstępnie ocenić prawidłowość jego rozwoju. Rozwój motoryczny noworodka i niemowlęcia powinien być bacznie obserwowany przez jego rodziców.
Umiejętności motoryczne w kolejnych fazach rozwoju powinny być następujące:
Dziecko 0-3 miesiące - obserwuje ruchy swoich rączek i wkłada je do ust, macha rączkami i nóżkami. Próbuje podpierać się na przedramionach w pozycji leżące.
Dziecko 2-4 miesiąc leżąc na brzuchu, próbuje trzymać główkę w pionie. Trzyma grzechotkę, łączy rączki, niektóre dzieci próbują przewracać się na jedną stronę.
Dziecko 4-6 miesięcy - przewraca się z brzucha na plecy i z pleców na brzuch. Próbuje sięgać i chwytać.
Dziecko 6-8 miesięcy - w tym okresie dziecko zaczyna siadać i utrzymywać ciało podpierając się rękami, przekłada przedmioty z ręki do ręki, potrząsa zabawkami, niektóre dzieci potrafią trzymać butelkę z piciem. Dziecko powinno pełzać, podczas prób pełzania, należy pomóc dziecku nauczyć się pełzać naprzemiennie tj. lewa ręka współpracuje z prawą nogą, a prawa ręka z lewą nogą dla prawidłowego rozwoju neurologicznego.
Dziecko 8-9 miesięcy - ruchy stają się coraz bardziej precyzyjne, dziecko coraz częściej przebywa w pozycji siedzącej, zaczyna się kołysać na czworaka przygotowując się do raczkowania, bawi się klockami, stuka zabawkami.
Dziecko 10-12 miesięcy - najczęściej już raczkuje, samodzielnie siedzi, cały czas się przemieszcza, podpierając się zaczyna stawać, stawia pierwsze kroki, trzyma butelkę, opanowuje chwyt pęsetkowy, rzuca zabawkami.
Na wczesnym etapie życia dziecka bardzo ważna jest prawidłowa pielęgnacja, np. sposób trzymania nóżki i obracanie przy zmianie pieluszki, prawidłowe trzymanie i podawanie dziecka, łagodne huśtanie, zwrócenie uwagi na symetrię ciała dziecka. Jeżeli zauważymy jakieś nieprawidłowości, najlepiej skonsultować je ze specjalistą. Odpowiednią rehabilitacją i ćwiczeniami można dużo zdziałać, aby zapobiec późniejszym dysfunkcjom rozwojowym.
Dziecko dwuletnie najczęściej jest już w stanie wchodzić po schodach stawiając jedną nogę i dostawiając do niej drugą oraz trzymając się poręczy, natomiast krok naprzemienny pojawia się po 2 roku życia.
5-latek umie skakać, biegać i posługiwać się sztućcami. W tym wieku poprawia się również koordynacja ruchów.
7-latek zazwyczaj jest w stanie samodzielnie się ubrać. To również moment, w którym dziecko intensywnie ćwiczy motorykę małą – I klasa szkoły podstawowej oznacza w końcu naukę pisania. Jak ćwiczyć umiejętności motoryczne dziecka w wieku przedszkolnym?
Rolą rodziców jest wspieranie rozwoju dziecka, również w kwestii jego umiejętności motorycznych. W przypadku większych maluchów, dobrze jest robić to w formie zabawy, która będzie dla dziecka jednocześnie ciekawą formą spędzania wolnego czasu i pozwoli na nawiązanie relacji z rodzicem.
Wybierając zabawy rozwijające zdolności motoryczne należy jednak dopasować je do wieku pociechy i jej indywidualnych potrzeb. Nie zawsze dzieci w tym samym wieku są na identycznym poziomie rozwoju motorycznego. Poza tym, ćwiczenia powinny być dla Waszego brzdąca przyjemnością. Zbyt intensywne, nie tylko mogą skutkować zniechęceniem, ale mieć wręcz negatywny wpływ na rozwój dziecka.
Motorykę małą dziecko może ćwiczyć:
- rysując i malując
- nawlekając zabawki na sznureczek
- wkładając krążki na patyk
- dopasowując klocki do kształtów na sorterze
- kolorując
- bawiąc się plasteliną
Szukając zabawek i wybierając pomoce dydaktyczne, które mogłyby wesprzeć rozwój motoryki małej warto zwrócić uwagę na różnego rodzaju wieże do układania, przeplatanki, klocki konstrukcyjne, tablice manipulacyjne czy mini-warsztaty z narzędziami do odkręcania śrubek, wbijania elementów itp.
Mała motoryka
Zabawy, które trenują motorykę dużą:
- utrzymywanie równowagi na jednej nodze
- zabawy z piłką
- powtarzanie układów tanecznych
- chodzenie po wytyczonej linii
- bieganie z przeszkodami
- jazda na rowerze, również biegowym
Duża motoryka
Rozwój motoryki dużej i małej można wspierać na wiele różnych sposobów, ale podstawowe znaczenie ma wiedza na temat etapów rozwoju, które dziecko zwykle osiąga w określonym wieku i kiedy jest gotowe na konkretne zabawy, dlatego warto znać kalendarz wskazujący prawidłowości rozwojowe.
